Vertalen voor kinderen
Prinsessenverhalen
De kast van mijn dochter staat vol boeken over prinsessen. Kleine en grote, en dat geldt dan zowel voor de boeken als de prinsessen. Het thema is van alle tijden, welk klein meisje wil er nu geen prinses zijn? Prinsessenverhalen zijn dan ook vaak eeuwenoude sprookjes of bewerkingen daarvan. Ze zijn vaak vele malen vertaald. Maar hoe gaat dat nu als je zo’n oud verhaal opnieuw moet vertalen voor kinderen, meisjes, van nu?
Neem A little princess van Frances Hodgson Burnett, voor het eerst gepubliceerd in 1905. Een klassieker uit de wereldliteratuur, ook al is het in Nederland misschien minder bekend. (Burnett schreef ook het hier beroemdere De geheime tuin.)
Vertalen vs bewerken
De kleine prinses is meerdere keren bewerkt en uitgegeven en het is al verschillende keren verfilmd. Ik vertaal momenteel een heel nieuwe bewerking vanuit het Italiaans naar het Nederlands. Dat zit ingewikkeld in elkaar. Van het Engelse origineel (of van een eerdere bewerking, dat weet ik niet) is een Italiaanse bewerking gemaakt voor kinderen van 9 à 10 jaar. Die Italiaanse versie vertaal ik naar het Nederlands voor kinderen in diezelfde leeftijdsgroep. Die omweg maakt het lastig.
Kinderboekentaal in elk land anders
Italiaanse kinderboeken zitten op taalniveau veel complexer in elkaar dan Nederlandse. Lezen Italiaanse kinderen eerder, beter, sneller dan de Nederlandse? Bestaat er geen AVI-niveau in Italië of houden ze daar geen rekening mee? In mijn vertaling moet ik in elk geval opletten dat ik Nederlandse kinderboekentaal gebruik, passend bij 9-jarigen. Lastige lange woorden vervang ik door kortere, veelvoorkomende woorden. Lange zinnen knip ik in tweeën of herschrijf ik om het aantal bijzinnen te beperken.
Vertalen voor kinderen is een vak apart
Italiaanse kinderboeken zijn ook veel ‘voorzichtiger’ dan Nederlandse. Ze liggen wat dat betreft veel dichter bij het Engelse origineel dan moderne Nederlandse kinderboeken. Onze geweldige Annie M.G. Schmidt is de grondlegster van lekker stoute, klare taal, zonder omhaal van woorden. Om het boek leesbaar en aantrekkelijk te laten zijn, mag ik daarom de tekst aanpassen. Sterker nog, dat moet gewoon, hoewel het normaal gesproken taboe is bij boekvertalingen.
Dialogen moeten zo natuurgetrouw mogelijk zijn. Al betreft het een klassieker, het gaat niet om de exacte woordkeus van de oorspronkelijke schrijfster. Het gaat om het mooie verhaal, de fijne sfeer, het plezier van het lezen.
De creativiteit die erbij nodig is, maakt vertalen voor kinderen voor mij zo’n fijne tak van mijn beroep. Veel kinderboeken lezen, me verdiepen in AVI-niveaus en zelf kinderen en de doelgroep hebben, helpt veel. In maart 2017 verschijnt Een kleine prinses. Met mijn eigen kleine prinses in het achterhoofd vertaal ik met een glimlach op mijn gezicht.
Zoekt u een vertaler die van zijn werk houdt en uw tekst vertaalt met een glimlach? Bij het NVI vindt voor elke tekst de juiste vertaler.
Over de auteur