Van de hoed en de rand: over vaktaal vertalen

doorDorette Zwaans

Van de hoed en de rand: over vaktaal vertalen

Soms ontvang ik een opdracht over een onderwerp waarmee ik nog niet veel in aanraking ben geweest. Ik begrijp het wel, maar ken de vaktaal niet (goed). Hoe ga ik dan te werk op zo’n voor mij nieuw vakgebied?

Vertaling van een veiligheidsvoorschriften?

Alsof het zo had moeten, zijn komen er in korte tijd meerdere opdrachten over datzelfde onderwerp op mijn pad. De afgelopen tijd kreeg ik plotseling een aantal veiligheidsvoorschriften te vertalen in de dierenbranche, over scheikundige stoffen en de vervaardiging en samenstelling van diervoeding. Een nieuw vertaalgebied voor me en ook niet iets waarover ik in het Italiaans dagelijks communiceer. Hoe pak je zoiets aan?

Inlezen en verzamelen

Zo’n eerste vertaling in een nieuw vakgebied levert veel werk op. Niet per se in aantal te vertalen woorden, maar wel in de tijd die ik eraan besteed. Waar ik op bekend terrein direct van start kan met de vertaling, begint het bij een nieuw vakgebied met lezen, de vaktaal leren kennen. Eigenlijk zit er nog een stap voor: verzamelen. Via internet gaat dat gelukkig gemakkelijk. Ik zoek teksten over mijn vertaalonderwerp, soortgelijke teksten, websites, vakbladen, productomschrijvingen. Alles met de belangrijke zoekwoorden uit de te vertalen tekst. In de brontaal van de tekst, in de doeltaal waarnaar vertaald wordt en vaak ook nog in een derde referentietaal. Voor mij is dat meestal Engels. En dat lees ik allemaal.

Een glossarium opbouwen

Door me in te lezen op het vakgebied begrijp ik de brontekst beter dan wanneer ik alleen die ene te vertalen tekst zou lezen. Ik leer nieuwe vaktaal in meerdere talen en maak me de stijl eigen van dat vakgebied: het jargon.
Tijdens het lezen leg ik een bestand aan met woorden, woordcombinaties en zinsneden die me nuttig lijken om te onthouden. Ik leg verbanden tussen de teksten in de verschillende talen en zoek bij termen de juiste equivalenten in de andere taal. Die check ik in meerdere bronnen, zodat ik zeker weet dat ik de juiste vertaling heb.
Pas daarna ga ik aan de slag met de opdracht, en ook tijdens het vertalen blijf ik mijn glossarium vullen en checken. Zo heb ik aan het einde van de opdracht een database aangelegd voor eventueel volgende opdrachten.

Investering voor de toekomst

Kost die aanpak niet te veel tijd? Ik ben van mening dat de werkwijze me juist veel oplevert. Ik leer graag nieuwe dingen en beleef er plezier aan om me te verdiepen in een nieuw vakgebied. En alsof het lot ermee speelt… komen er vervolgens soortgelijke vertaalopdrachten. De opgedane kennis komt me later dus goed van pas. Een vertaler met kennis van zaken is bovendien belangrijk voor de kwaliteit van de vertaling. Een (nieuwe) vaktaal leren is een investering voor de toekomst.

©Dorette Zwaans

Op zoek naar een vertaler met kennis van uw vakgebied?

Alle leden van het NVI hebben hun eigen specialisatie(s) en zijn opgeleid om op professionele wijze de juiste terminologie te vinden en gebruiken.

Over de auteur

Dorette Zwaans editor