AI-vertalingen kunnen nog wat hulp gebruiken
Toen ik bij mijn lieve kater van 17 jaar oud een blaasontsteking vreesde, ging ik online op zoek naar informatie. In een artikel over plaskaters – katers met gevaarlijke blaasgruis – kon ik lezen over opvallend gedrag van de kater, dat op een blaasontsteking kan wijzen. Eén van de symptomen is, volgens het artikel ‘vermindering van alcoholconsumptie’.
Ik kreeg het vermoeden dat het niet katten zijn die last hebben van alcoholconsumptie, maar dat het hier gaat om een hallucinerende app. Artificiële intelligentie (AI) speelt ook in de vertaalwereld een steeds grotere rol. Wat is de invloed van AI op de kwaliteit van uw vertaling en op de rol van de vertaler? Welke voordelen en grenzen heeft een vertaling op basis van AI? Lees verder voor de antwoorden.
Wat is een AI-vertaling?
Een vertaling die is gemaakt met artificiële intelligentie is een vertaling die is gemaakt met behulp van technologie die de menselijke intelligentie probeert na te bootsen. Met de nadruk op ‘nabootsen’, want de machine is niet intelligent. Hij weet namelijk niet wat hij doet. Maar hoe werkt het dan wel?
AI-software, zoals bijvoorbeeld ChatGPT, is een programma dat werkt op basis van algoritmen. Het zoekt het internet af naar bijvoorbeeld tekst, in het geval van een vertaling. De software bekijkt zoveel mogelijk bestaande vertalingen van een woord, een collocatie, een zinsdeel of zinnetje. Vervolgens bekijkt de software welke vertaling het vaakste voorkomt en ‘doet een aanname’ (AI doet strikt gezien geen aannames – het is geen mens!) over de meest waarschijnlijke vertaling van het woord of de tekst die je hebt ingevoerd. Of dit ook daadwerkelijk de juiste vertaling is, of de juiste vertaling in de gegeven context, weet AI niet. Het is aan de ingever, lezer, corrector om dit te beoordelen.
Wat is de invloed van AI op (de kwaliteit van) een vertaling?
AI is razendsnel in het omzetten van tekst. Door AI kan een tekst sneller van taal A naar taal B worden omgezet. Ik gebruik hier expres niet het woord ‘vertaald’. Vertalen is namelijk niet het ‘omzetten’ van een tekst van taal A naar taal B. Het is veel meer dan dat. De vertaler beoordeelt de context, de juiste taalvariant en het adequate register, de juiste toon… Allemaal zaken die AI niet kan, omdat AI geen beoordelingsvermogen heeft.
In sommige gevallen, bijvoorbeeld bij moeilijke vaktaal, is AI sneller in het zoeken naar een term dan de vertaler wanneer hij zelf op zoek gaat in zijn woordenboeken en online bronnen. AI kan de vertaler dus snel een aantal, hopelijk, bruikbare ingangen geven voor de juiste term. Die moeten dan natuurlijk wel door de vertaler gecheckt worden. Is het echt de juiste term, in de gegeven context, met de juiste toon in het juiste register? Zo kan AI in sommige gevallen een steun in de rug zijn.
Is een vertaling met AI sneller dan een vertaling door mensen?
Zoals hierboven al gezegd, is het ‘omzetten’ vele malen sneller. Ik durf er mijn hand voor in het vuur te steken dat geen enkele vertaler zo snel kan typen als ChatGPT een tekst kan ophoesten. Maar de geproduceerde tekst is nog geen vertaling. Het is een basistekst die te allen tijde nog door een professional nagekeken moet worden. Het bewerken van deze basis tot een goede tekst duurt doorgaans even lang als (of langer dan) dat vertalen door een mens duurt. De redacteur moet namelijk zoals bij een handmatige vertaling eerst de brontekst doorgronden, maar vervolgens óók de geproduceerde tekst, ze met elkaar vergelijken en als laatste de door AI gemaakte fouten corrigeren. In de huidige versies van bestaande AI-software zijn dit er nog heel wat. De vertaler heeft daarbij evenveel kennis en ervaring nodig als voor handmatig vertalen.
Soms levert AI toch een verrassend goede tekst op. Maar als er al tijdwinst is, kan op vertaalkunde nooit bespaard worden. Een professionele vertaler, die de taalsystemen en culturen van zowel taal A als taal B kent, zal AI dan ook alleen gebruiken als hulpmiddel bij het zoeken naar oplossingen, als een van de vele andere hulpmiddelen die hij ter beschikking heeft.
Je tekst laten vertalen door een professioneel opgeleide, oplettende vertaler die AI alleen op verantwoorde wijze inzet tijdens zijn eigen vertaalproces? Schakel dan een vertaler van het NVI in.
Over de auteur