Madeleine de Leede en ik hebben op 8 oktober 2015 de Terminologie in het Nederlands Taalgebied-dag (TiNT) bijgewoond. Deze dag werd door het Steunpunt Nederlandstalige Terminologie georganiseerd in het Karel de Grote-gebouw van de Europese Commissie in Brussel.
Het thema van deze dag was Nederlands in de Europese Unie: terminologische uitdagingen. Na het welkomstwoord van Dirk Stockmans (hoofd Nederlandse taalafdeling van de Europese Commissie), nam Dominique Stevens (hoofd afdeling tolken van de Europese Commissie) het woord. Zij beschreef een aantal problemen die zich kunnen voordoen bij de vertaling van woorden die in het Vlaams en het Nederlands verschillen, zoals het Nederlandse kno-arts dat in het Vlaams nko-arts is. Bij het maken van vertalingen voor de Europese Unie is het de bedoeling dat waar mogelijk lidstaat-neutrale termen worden gebruikt. Daarom zijn er vaak meerdere vertalingen voor één term te vinden in de IATE (InterActieve Terminologie voor Europa), de centrale terminologiebank die door de vertaaldiensten van de Europese Unie is opgezet. Voor vertalers die teksten naar het Nederlands vertalen is het daarom zaak goed op te letten of de juiste term wordt gekozen, omdat er vaak ook Vlaamse termen in de IATE staan vermeld. Voor het Italiaanse delitto (misdrijf) bijvoorbeeld wordt in de IATE als vertaling ook de term wanbedrijf gegeven en bij het begrip revisore contabile (registeraccountant) staat als vertaling auditambtenaar.
Vervolgens gaf Hennie van der Vliet (VU Amsterdam Nederlandstalige Terminologie) een korte uiteenzetting over terminologie-extractie. Op diverse universiteiten en door verschillende bedrijven worden termextractoren ontwikkeld die ook voor vertalers Italiaans zeer handig zouden kunnen zijn. Als je bijvoorbeeld een vertaling uit het Italiaans moet maken van een tekst over immigratie, is het aan te raden om Nederlandstalige teksten over dit onderwerp door te lezen om daaruit de terminologie te halen die op dat gebied gebruikt wordt. Als een computerprogramma met één druk op de knop zo’n begrippenlijst uit meerdere teksten zou kunnen extraheren, kan dat veel tijdwinst opleveren. Er zijn al verschillende online tools en desktopapplicaties beschikbaar voor het verzamelen van teksten en het bouwen van tekstcorpora (selecties van elektronische teksten). Uit deze teksten kunnen vervolgens de relevante termen worden geëxtraheerd.
Tot slot werden twee verschillende termextractoren (TexSis en TermTreffer) getest. Een vertaler uit de zaal en de twee genoemde programma’s kregen evenveel tijd om een terminologielijst te maken. De vertaler deed dit door de woorden in de betreffende tekst te onderstrepen. De resultaten werden vergeleken met de door twee terminologen geselecteerde top 100 van migratietermen. En wat bleek? De vertaler bleek toch als beste uit de bus te komen, want voor een computerprogramma blijkt het bijvoorbeeld nog altijd heel lastig te zijn om samenvoegingen te herkennen. Dus hoezeer de softwareontwikkelaars ook hun best doen, de menselijke inbreng blijft vooralsnog van essentieel belang.
Een samenvatting van de bijdragen van alle sprekers is te lezen via http://weekvanhetnederlands.org/activiteiten/tint-dag
Als vertaler moet je op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen in je vakgebied en de TiNT-dag biedt daar een mooie kans toe. Deze dag wordt jaarlijks gehouden, afwisselend in Nederland en in België.
De vertalers en tolken van het Netwerk Vertalers Italiaans volgen geregeld nascholingscursussen. Zo bent u verzekerd van goede vakmensen. Neem voor meer informatie contact op met een van onze leden.
Over de auteur