L’italiano oggi
Zoals voor veel beroepsgroepen geldt, moeten ook tolken en vertalers zich regelmatig bijscholen. Het Netwerk Vertalers Italiaans hecht veel belang aan bijscholing en daarom worden er twee keer per jaar uiteenlopende workshops voor de leden georganiseerd. Als tolk of vertaler moet je natuurlijk op de hoogte blijven van nieuwe vertaalhulpmiddelen en -technieken, maar het is zeker zo belangrijk om de veranderingen in de Italiaanse taal op de voet te volgen. Daarom hebben we onlangs Manuela Pinto, docent en onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, uitgenodigd om ons iets te leren over de taalsituatie in het Italië van vandaag en de ontwikkelingen in de Italiaanse taal.
Lunch versus pranzo
Manuela begon met een korte introductie over het belang van cultuur en sociale context wanneer je een vertaling maakt. Wanneer een Nederlands bedrijf Italiaanse klanten uitnodigt voor een ‘lunch’ is dit wat de Italianen krijgen voorgeschoteld:
Maar toen zij het woord ‘pranzo’ op de uitnodiging lazen, stelden de Italianen zich daarbij eerder zoiets voor:
Zo zie je maar hoe de vertaling van één klein, ogenschijnlijk eenvoudig woord al kan leiden tot een cultureel misverstand: vandaar het belang van goede vertalers, die niet alleen kijken naar woordbetekenis, maar die ook de sociale en culturele context in overweging nemen.
Daarbij is het belangrijk te weten dat de officiële taal van Italië, het italiano standard, door de sprekers ervan in verschillende varianten wordt gebruikt. Er bestaat een hele reeks registers, van ‘hoog’ (bijvoorbeeld medisch, specialistisch) tot ‘laag’ (gesproken taal met (invloeden van dialecten), die de gebruikers van het Italiaans tot hun beschikking hebben en afhankelijk van de context wel of juist niet gebruiken. Voor een vertaler is het van belang deze registers te herkennen en op de juiste manier over te brengen in de doeltaal.
Io chatto, tu chatti, noi chattiamo
De tweede helft van Manuela’s workshop spitste zich toe op de invloed van de nieuwe media op het Italiaans. Taal is voortdurend aan verandering onderhevig en de komst van nieuwe technologieën heeft dit in een stroomversnelling gebracht. Internet en social media hebben gezorgd voor een nieuw soort Italiaans: het gaat hier weliswaar om een geschreven variant (sms, chat, e-mail, enz.), maar daarin komen veel elementen van de gesproken taal voor. Daarnaast hebben we gesproken over il linguaggio giovanile, het taalgebruik van jongeren, en de invloed daarvan op het huidige Italiaans. We zagen bijvoorbeeld hoe woorden uit het Engels ook in het Italiaans een steeds prominentere rol krijgen en hoe met bestaande achtervoegsels nieuwe woorden worden gecreëerd. Zo worden Engelse woorden ‘veritaliaanst’, bijvoorbeeld to chat > chattare. Voor tolken en vertalers is het onontbeerlijk om deze veranderingen bij te houden!
Over de auteur