Wat doet een vertaler met fouten in de brontekst?

doorMiriam Bunnik

Wat doet een vertaler met fouten in de brontekst?

Vertalers staan dagelijks voor een heleboel – moeilijke en makkelijke – keuzes: wat is de beste vertaling voor deze tekst? Hoe kan ik deze boodschap goed verwoorden? Welk woord past hier het best? Dat valt niet mee, maar het is ons werk en we vinden het leuk om te doen. Wat we minder leuk vinden is als we niet weten wat we met een tekst aan moeten. Bijvoorbeeld als er fouten staan in de brontekst.

Foto door Andrea Piacquadio

Klopt het wel?

Laatst was ik bezig met een beëdigde vertaling – uit het Italiaans naar het Nederlands – van een schikkingszaak naar aanleiding van een ontslag. De ontslagbrief was gericht aan mevrouw X maar op de hoorzitting verscheen meneer X. De ontslagen persoon in kwestie was niet in Italië geboren en aan de naam kon ik niet afleiden of het om een man of een vrouw ging. Is dat een probleem? Google Translate zou daar geen moment van wakker liggen. Woorden omzetten, dat is toch wat wij vertalers doen? Maar ik vind dat vervelend. Ik wil weten of het klopt, of het om dezelfde persoon gaat, of het om een man of een vrouw gaat! Bij navraag bleek de ontslagene een vrouw te zijn. Toen heb ik overal waar ‘de heer’ stond ‘mevrouw’ geschreven. Maar dat voelde toch niet goed. Dus heb ik ervoor gekozen om gewoon te vertalen wat er stond en een noot van de vertaler toe te voegen, wat in sommige gevallen een prima oplossing is.

Slechte brontekst

Zo heb ik ooit uren lopen zoeken naar de betekenis van boccetta a mano. Ja, handflesje of zo. Maar wat doen die op een plezierjacht? Pas later in het document kwam ik diezelfde term weer tegen, maar dan handgeschreven veranderd in doccetta a mano. Aha, handdouche. Ja, daar kan ik wel wat mee. Intussen had ik al heel wat zoek- en googlewerk achter de rug, en dus heel wat kostbare vertaalminuten verloren.

Ander voorbeeld: Ik kwam in een document een datum tegen: 31-112-2005. November of december? Oké, november heeft maar 30 dagen. Maar wat doe je daarmee? Pas je dat aan? Ga je interpreteren? Ik heb het overgenomen zoals het er stond. Dan heeft de lezer van mijn tekst hetzelfde probleem als ik, alsof die zelf het origineel leest.

En wat als de woorden totaal niet in je context passen? Dat er vertwijfeld staat, maar twijfelend veel beter op z’n plaats is? En dan heb ik het nog niet eens gehad over alle taal-, spel- en schrijffouten in teksten! Daar kom ik er ook genoeg van tegen, maar die negeer ik gewoon. Soms wijs ik een klant erop, maar dat wordt helaas niet altijd gewaardeerd. En ik durf te wedden dat iedere vertaler wel zo’n voorbeeld kan noemen.

Wat doe je ermee?

Maar goed. Wat te doen? Moet je de slechte kwaliteit van een brontekst doorvertalen naar je doeltekst? Het blijft een moeilijk dilemma. Wat zou het fijn zijn voor ons vertalers als alle tekstschrijvers helder zouden schrijven en hun teksten nog een keer extra zouden (laten) doorlezen voordat ze worden gepubliceerd. Wij arme zielen hebben het al zo zwaar.

Weet jij wat je moet doen als je een Italiaanse vertaling nodig hebt? Contact opnemen met het NVI!

Over de auteur

Miriam Bunnik editor